کنترلHelicoverpa (Heliothis) armigera با استفاده از روش نابارور سازی (SIT)

کشاورزی

لاروهای آفت هلیوتیس روی درختان پسته ابتدا از پارانشیم برگ تغذیه نموده و سپس به میوه حمله می‌کنند. لاروهای سن پایین از پوست میوه تازه تشکیل شده تغذیه کرده و با ایجاد سوراخی وارد آن شده و از جنین تغذیه می‌کنند. هر لارو در طول دوره لاروی به 8 تا 12 میوه پسته هجوم می‌برد و حجم خسارت وارد شده به محصول را بسیار افزایش می دهند. هلیوتیس پسته (کرم غوزه پنبه) (Helicoverpa armigera L.) یکی از آفات مهم و کلیدی پلی فاژ در جهان و در ایران است که در سال‌های اخیر هجوم آن به باغات پسته چشمگیر بوده است. این حشره همچنین یکی از آفات مهم سبزیجات و صیفی جات محسوب می‌شود و در ایران علاوه بر پسته، خسارات های چشم گیر به پنبه، نخود، نخود فرنگی، گوجه فرنگی، یونجه، توتون و ذرت نیز گزارش شده است. این آفت تا کنون از روی 180 گیاه زراعی و وحشی میزبان، متعلق به حداقل 45 خانواده گیاهی گزارش شده است. ويژگی هايی نظیر پلی‌فاژی، تغذیه از گیاهان در مرحله تولید مثلی آن‌ها، میزان زادآوری بالا، توانايی تحرک و جابجايی فراوان، دیاپوز اختیاری و سازگاری بالا در شرایط متفاوت آب و هوایی باعث تبدیل این حشره به  آفت مهمی با دامنه جغرافیايی وسیع شده است. تا کنون راه های مختلفی از جمله استفاده از سموم مختلف به ویژه حشر‌ه‌کش های فسفره و پایریتروئیدها برای کنترل و کاهش خطرات هجوم این آفت بکار گرفته شده است. استفاده زیاد و مداوم از این قبیل حشره کش ها در باغات علاوه بر مخاطرات فراوان زیست محیطی، سبب ایجاد مقاومت به خصوص در مورد حشره‌کش‌های معمول فسفره و پایریتروئیدی به کار رفته برای کنترل این حشره شده است. بر این اساس استفاده از روش‌های ایمن‌تر زیست محیطی که در عین حال توانمندی لازم جهت کنترل این آفت بویژه در مورد محصول ارزشمند و صادراتی پسته را دارا باشد ضروری به نظر می‌رسد. در این میان استفاده از تکنیک حشرات عقیم، با توجه به توانمندی این روش در کنترل آفات پروانه‌ای در حل این معضل بسیار راه گشا خواهد بود. لازم به تاکید است تا کنون هیچ گونه استفاده کاربردی از تکنیک حشرات عقیم جهت کنترل کرم هلیوتیس در کشور انجام نشده است، لذا دستیابی و توسعه فناوری حشرات عقیم، جهت کنترل آفت آسیب رسان هلیوتیس به عنوان یکی از ایمن‌ترین و منطبق‌ترین راهکارها با شرایط زیست محیطی و بیولوژیکی حشره مذکور ضروری بنظر می رسد.

پسته (pistacia vera) به عنوان يک محصـول استراتژيک جـايگاه خاصـی را در بيـن توليدات بـاغبانـی و سـايـر محصولات کشـاورزی دارد. بر اساس آخرین آمار کل سطح زیر کشت بارور در سال 1392، برای این محصول 7/304053 هکتار و میزان کل تولید در کشور 58/225000 تن (با میزان عملکرد 740 کیلوگرم در هکتار) بوده است. کشور ایران در شمار کشورهای ردیف اول صادر کننده پسته در جهان است. میزان صادرات پسته در سال 1393، 102 هزار تن به ارزش بیش از 830 میلیون دلار گزارش شد. اگر چه شرايط جوي در افزايش راندمان تولید این محصول اهمیت بسزایی دارد ولي مديريت صحیح باغات پسته و محافظت در مقابل گزند آفات و بیماريهاي گیاهي بیشترین اهمیت را در افزايش راندمان تولید ایفا می‌نماید.

مطالعات متعدد نشان داده اند که هر لارو هلیوتیس در طول زندگی خود به 6 تا 20 غوزه پنبه خسارت می‌زند و 2 تا 3 لارو روی یک گیاه می‌تواند همه غوزه‌ها را در 15 روز تخریب کند. همچنین لاروها علاوه بر تغذیه از میوه هایی مثل گوجه فرنگی و سایر میوه ها و سوراخ کردن آن، باعث رشد قارچ مولد دوده یا فوماژین در محل سوراخ شده و موجب فساد میوه‌ها می‌گردند. در مزارع نخود  و نخود فرنگی نیز لارو وارد غلاف شده و از دانه تغذیه می‌کند. حجم بسیار زیاد خسارت این آفت و مخاطرات زیست محیطی استفاده از سموم و مقاوم شدن سریع هلیوتیس در برابر حشره‌کش‌هاي شیمیایی، موجب شده است تا لزوم بکار گیری روش‌های دوست دار محیط زیست براي کاهش اثرات جانبی ناخواسته و کنترل بهینه آفت بیش از پیش احساس شود.

تاثیر پرتو دهی بر فراسنجه های زیستی کرم هلیوتیس در شرایط پرورش آزمایشگاهی نشان داد دزهای 200 تا 300 گری پرتودهی در هلیوتیس بالغ روی قدرت جفتگیری این آفت  اثر منفی نداشت. دز 300 گری قادر به عقیمی کامل شب‌ پره‌های ماده شد، در حالیکه در دزهای 200 تا 250 گری هنوز تخم های بارور باقی ماندند که خطر جدی برای باغات پسته محسوب می شوند.

در مطالعه دیگری، اثرات پرتو گاما بر شب پره‌های نر H. armigera در دز زیر عقیمی 100 گری روی نمو و تولید مثل نسل‌های بعدی بررسی شد. دز  کمتر از 100 گری تاثیر بازدارنده معنا‌داری روی لاروها، وزن شفیره‌ها یا طول دوره شفیرگی در نسل F1 نداشت. همچنین هیچ اثر منفی‌ای در نتیجه پرتوتابی با دز مذکور روی زادآوری ماده‌های F1 (حاصل از والد پرتوتابی شده) و P1 (والد پرتوتابی شده) مشاهده نشد. اما تخم تولیدی ماده‌های F1 پرتوتابی شده به حدود نصف کاهش داشت. باروری نرهای P1 به شدت کاهش پیدا کرد. در حالیکه باروری در ماده تنها 61 درصد گروه شاهد بود. اثرات منفی پرتو در نسل F1 و F2 القا شد و در نتایج F1 حاصل از جفتگیری ماده و نر پرتودهی شده به حداکثر اثر مشاهده شد. اثر پرتوتابی با دزهای 50 تا 150 گری بر شفیره‌های نر H. armigera نیز نشان داد زنده‌مانی مراحل نابالغ نتایج F1 به طور معنی‌داری با افزایش دز پرتوتابی نرهای P1 کاهش پیدا کرده و نسبت جنسی نتایج F1 به طور محسوسی به سمت جنس نر تمایل یافته بود. القای عقیمی موروثی درشب پره H. zea توسط نرهای پرتوتابی شده با دز 200 گری که با ماده‌های عادی تلاقی یافتند، نشان داد باروری حاصل از این تلاقی 36 درصد بود که در مقایسه با باروری 78 درصدی حاصل از یک تلاقی نرمال کاهش داشت. بعلاوه میزان بالاتری از عقیمی به هنگام تلاقی نتایج F1 حاصل از نرهای پرتودهی شده با شب پره‌های طبیعی بدست آمد. با این وجود تاکنون مطالعه ای در داخل کشور برای حل این مسئله انجام نگرفته است.

• فاز اول - دریافت پروپزال ها (حداکثر 30 مهر ماه 95)
• فاز دوم- داوری پروپزال ها و تعیین پروپزال منتخب (حداکثر 30 آبان ماه 95)

ویژگی‌ها و خروجی‌هایی که فناوری‌ها و پیشنهاد‌های مطرح‌شده باید داشته باشد:

• ایجاد و توسعه فناوري بكارگيري روش‌های هسته‌اي در كنترل آفات
• ایجاد و توسعه استفاده از حشرات نابارور در کنترل آفات محصول صادراتی پسته
• بر اساس استاندارد های سازمان محیط زیست
• دارای کلیه عوامل موثر بر توسعه و هجوم آفت هلیوتیس نظیر بالابودن جمعیت شفیره‌های نسل پاییزه ، تاثیر افزایش دما در اردیبهشت تا اوایل خرداد (23 درجه یا بیشتر) و تاثیر رطوبت نسبی هوا در خرداد و تیر (60 درصد یا بیشتر)
• عملکرد فنی فنآوری پیشنهادی باید مبتنی بر ویژگی های زیر باشد تا بتواند به طور موثر به حل مسئله موجود بیانجامد:

 1) شناسایی و هویت گذاری گونه هلیوتیس مورد نظر را انجام داده و امکان پرورش آزمایشگاهی و تولید انبوه آفت در آزمایشگاه را داشته باشد.

 2) کلیه فراسنجه های زیستی و تولید مثلی هلیوتیس های بالغ را مد نظر قرار داده و  با دز های مختلف پرتودهی را برای دست یابی به بهترین عملکرد مورد آزمون قرار دهد.

 3) فنآوری مورد نظر باید با انجام مطالعات دز عقیمی در نسل های اول و دوم و در نهایت رها سازی آزمایشی هلیوتیس های بالغ  در باغ و بررسی عملکرد آن ها در کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت راه حل عملی و مطلوب برای کنترل آفت هلیوتیس در محصول ارزشمند و صادراتی پسته ارائه دهد.

  4) با توجه به اثرات زیان‌بار سموم بر محیط زیست و همچنین مقاومت آفت مذکور به سموم معمول، به کار گیری فنآوری هسته‌ای و استفاده کاربردی از تکنیک حشرات عقیم جهت کنترل کرم هلیوتیس مطلوب و مورد نظر می باشد.   

• تداوم استفاده از روش های سنتی، پر هزینه و کم بازده مرسوم در کنترل آفات باغ های میوه

• مشارکت در تحقیق و توسعه

کلیه موارد زیر در طرح ارائه شده باید مشخص شوند:

• تشریح کلیه مراحل فنی و عملکردی فنآوری کنترل آفت هلیوتیس
• تشرح دقیق جدول زمان بندی و مراحل اجرای روش مورد نظر
• تشرح دقیق هزینه های مورد نیاز برای اجرای طرح و دستیابی به فنآوری مطلوب
• وضعیت مالکیت فکری طرح
• سطح بلوغ طرح (مفهوم، پروتوتایپ، آماده تجاری سازی، تجاری شده)
• هر گونه شواهدی در رابطه با عملیات
• پیش زمینه ها، تجارب و تخصص های مرتبط با مساله مورد نظر
• نوع همکاری مورد تمایل با شرکت متقاضی

توصیف تیم/ سازمان (رزومه علمی و اجرایی تیم یا فردی

معمولی